Η χρήση διαιτητικών ινών στη διατροφή των χοιρομητέρων εξελίσσεται ταχέως και θεωρείται πλέον λειτουργικό συστατικό στη διατροφή λόγω των επιπτώσεών τους στη λειτουργία του εντέρου, στην ισορροπία των μικροβίων και στη ρύθμιση της πέψης και του μεταβολισμού.

Πρόσφατη έρευνα βοήθησε στον προσδιορισμό των πλεονεκτημάτων των διαιτητικών ινών στην ευημερία, την παραγωγικότητα και τη μακροζωία των χοιρομητέρων σε εμπορικές φάρμες (Εικόνα 1). Επιπλέον, οι βελτιώσεις στις αναλυτικές τεχνικές επιτρέπουν τον καλύτερο χαρακτηρισμό των λειτουργικών συστατικών των ινών και τη σχέση τους με τη φυσιολογία και το μεταβολισμό της σποράς.

Χαρακτηρισμός διαιτητικών ινών
Οι διαιτητικές ίνες είναι το πιο περίπλοκο και ποικίλο θρεπτικό συστατικό και μέχρι πολύ πρόσφατα, οι αναλυτικές τεχνικές υποτιμούσαν τις συγκεντρώσεις των ινών στα κύρια συστατικά. Από την άλλη πλευρά, οι φυσιολογικοί ρόλοι των ινών είναι δύσκολο να μετρηθούν με ακρίβεια σε βάση ρουτίνας. Η δομική πολυπλοκότητα της ίνας, που καθορίζεται από τη σύνθεση των μονοσακχαριτών, τους δεσμούς και τις διαμορφώσεις αλυσίδων, περιορίζει τον χημικό χαρακτηρισμό της και έχει επιβάλει τον ορισμό της με βάση τη μεθοδολογία που χρησιμοποιείται. Οι πρόσφατες εξελίξεις στις αναλυτικές τεχνικές επέτρεψαν τον καλύτερο ορισμό και τον χαρακτηρισμό των συστατικών των ινών, συμπεριλαμβανομένων των συνολικών διαιτητικών ινών, των διαλυτών ινών και των αδιάλυτων ινών.

Πέρα από τον χημικό χαρακτηρισμό των ινών, οι φυσικοχημικές ιδιότητες όπως η διαλυτότητα, το ιξώδες, η ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων και η κατακράτηση νερού σχετίζονται άμεσα με τις φυσιολογικές επιδράσεις στις χοιρομητέρες (Feyera et al., 2017, Crome, 2023)

Τα οφέλη των φυτικών ινών κατά την κύηση
Τα αναδυόμενα στοιχεία υποδηλώνουν ότι η χρήση φυτικών ινών στη δίαιτα κύησης των χοιρομητέρων συμβάλλει σημαντικά στην ευημερία τους, μειώνοντας το άγχος και τα προβλήματα συμπεριφοράς που παρατηρούνται στα συστήματα ομαδικής στέγασης (Sapkota et al., 2016). Επιπλέον, η συμπλήρωση φυτικών ινών σε δίαιτες κύησης έχει συνδεθεί με μειωμένο αριθμό θνησιγενών χοιριδίων, υψηλότερα βάρη γέννησης χοιριδίων, υψηλότερη πρόσληψη τροφής σε θηλάζουσες χοιρομητέρες και χαμηλότερη θνησιμότητα πριν από τον απογαλακτισμό στα χοιρίδια (Feyera et al., 2017).

Οι φυσικοχημικές ιδιότητες και η χύδην πυκνότητα των φυτικών ινών μειώνουν τη διέλευση της τροφής μέσω του γαστρεντερικού σωλήνα, παρατείνοντας τον κορεσμό στις χοιρομητέρες που κυοφορούν. Επιπλέον, μόλις καταναλωθούν οι φυτικές ίνες, η ζύμωσή τους παράγει λιπαρά οξέα μικρής αλυσίδας που διεγείρουν την απελευθέρωση ορμονών που σχετίζονται με τον κορεσμό όπως GLP-1, CCK και PYY (Crome, 2023). Μια άλλη από τις ιδιότητες των φυτικών ινών είναι η αργή απορρόφηση της γλυκόζης στην κυκλοφορία του αίματος, η οποία έχει ως αποτέλεσμα μια πιο σταθερή απόκριση γλυκόζης και ινσουλίνης και αποτρέπει τις γρήγορες διακυμάνσεις στα επίπεδα σακχάρου στο αίμα που μπορεί να οδηγήσουν σε πείνα.

Πρόσφατα, δείξαμε ότι ενώ μια δίαιτα κύησης με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες (συνολικές διαιτητικές ίνες 18% για τη θεραπεία με υψηλή περιεκτικότητα σε ίνες και 9% για χαμηλή σε φυτικές ίνες) δεν επηρέασε την αναπαραγωγική απόδοση, το μέγεθος της γέννας, το βάρος μεμονωμένων χοιριδίων ή τη θνησιμότητα πριν από τον απογαλακτισμό, μείωσε την απώλεια βάρους κατά τη γαλουχία (Paz, 2022).

Σε μια δεύτερη μελέτη που διεξήχθη σε εμπορική φάρμα (προκαταρκτικά δεδομένα, Εικόνα 2), διαμορφώσαμε δίαιτες κύησης χρησιμοποιώντας πολύ υψηλότερα επίπεδα φυτικών ινών (32% και 14% συνολικές διαιτητικές ίνες για θεραπείες με υψηλή περιεκτικότητα σε ίνες και χαμηλές ίνες, αντίστοιχα). Η σίτιση χοιρομητέρων με υψηλή περιεκτικότητα σε ίνες μείωσε τη συνολική θνησιμότητα (P = 0,157, 4,36% έναντι 7,05% για θεραπείες με υψηλή και χαμηλή περιεκτικότητα σε ίνες, αντίστοιχα), ειδικά για εκείνες τις χοιρομητέρες που κατηγοριοποιήθηκαν ως θάνατοι λόγω χωλότητας (P = 0,087, 0,67% έναντι 2,6%, αντίστοιχα).



Ο ρόλος των φυτικών ινών στην περίοδο πριν τη γέννα
Η λήψη συμπληρωμάτων διαιτητικών ινών κατά τη φάση του τοκετού έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τη διάρκεια του τοκετού και τη συχνότητα θνησιγένειας (Theil et al., 2014). Υποθέτουμε ότι αυτά τα οφέλη σχετίζονται με μειωμένη δυσκοιλιότητα (Cardona et al., 2024) και βελτιωμένη ενεργειακή κατάσταση των χοιρομητέρων μέσω της αυξημένης διαθεσιμότητας λιπαρών οξέων βραχείας αλυσίδας που προκύπτουν από ενισχυμένη ζύμωση (Εικόνα 3, Feyera et al., 2017).



Η δυσκοιλιότητα κατά την περίοδο πριν τον τοκετό μπορεί να επηρεάσει την παραγωγικότητα της χοιρομητέρας, επιμηκύνοντας τη διάρκεια του τοκετού και αυξάνοντας τη συχνότητα των νεκρών χοιριδίων. Οι διαιτητικές ίνες βοηθούν στην ανακούφιση από τη δυσκοιλιότητα αυξάνοντας τον όγκο των κοπράνων και προάγοντας τις τακτικές κινήσεις του εντέρου. Πρόσφατη έρευνα των Cardona et al. (2024) έδειξε ότι η συμπλήρωση φυτικών ινών κατά την όψιμη κύηση μείωσε τη δυσκοιλιότητα κατά 21%, μείωσε τη διάρκεια του τοκετού και μείωσε τη θνησιμότητα πριν από τον απογαλακτισμό στα χοιρίδια κατά 16%. Ορισμένες πηγές φυτικών ινών με υψηλή ικανότητα συγκράτησης νερού, όπως το φλοιό σόγιας, η λιγνοκυτταρίνη και ο πολτός ζαχαρότευτλων, βελτιώνουν την ενυδάτωση των κοπράνων και την εντερική κινητικότητα.

Επιπλέον, η ζύμωση των ινών παρέχει σταθερή ενέργεια, καλύπτοντας τις ενεργειακές απαιτήσεις του τοκετού και αυξάνοντας την παραγωγή πρωτογάλακτος. Με βάση αυτά τα ευρήματα, σχεδιάσαμε ένα συμπλήρωμα φυτικών ινών με στόχο την παροχή πάνω από 500 g συνολικών διαιτητικών ινών και πάνω από 100 g διαλυτών φυτικών ινών, τα οποία χορηγήθηκαν κατά τη διάρκεια της περιόδου περιτοκετού. Αυτό το συμπλήρωμα ινών μείωσε το διάστημα απογαλακτισμού έως οίστρου, βελτιώνοντας την αναπαραγωγική απόδοση των χοιρομητέρων

Σύνοψη
Η ενσωμάτωση διαιτητικών ινών στα προγράμματα διατροφής των χοιρομητέρων έχει μεγάλες δυνατότητες βελτίωσης της γαστρεντερικής υγείας, της καλής διαβίωσης των ζώων, της μακροζωίας και της αναπαραγωγής της χοιρομητέρας και της επιβίωσης των χοιριδίων. Ωστόσο, είναι απαραίτητο να εμβαθύνουμε τον χαρακτηρισμό των διαιτητικών ινών, να μελετήσουμε τη σχέση τους με τη φυσιολογία της χοιρομητέρας και να εφαρμόσουμε αυτή τη νέα γνώση στην ανάπτυξη νέων στρατηγικών διατροφής που συμβάλλουν στη βιωσιμότητα και την κερδοφορία των συστημάτων παραγωγής χοίρων.